देश डिजिटल होतोय, पण तांत्रिक अडचणींनी झटका दिला! upi सेवा कोलमडली आणि संपूर्ण भारतात upi payments ठप्प झाले – ग्राहक, दुकानदार आणि रुग्णालये सगळीकडे गोंधळाचे वातावरण निर्माण झाले!

मुंबई : भारतात डिजिटल क्रांतीला गती देणाऱ्या युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस (UPI) प्रणालीला शनिवारी मोठा झटका बसला. देशभरातील लाखो नागरिकांना व्यवहार करताना अडचणींचा सामना करावा लागला. दैनंदिन व्यवहारासाठी केवळ डिजिटल पद्धतीवर अवलंबून असलेल्या नागरिकांना या तांत्रिक अडचणींमुळे अचानकच आर्थिक व्यवहार थांबवावे लागले. मॉल्स, दुकानं, हॉस्पिटल्स, पेट्रोल पंप आणि पार्किंगमध्ये नागरिकांची गैरसोय झाल्याच्या तक्रारी देशाच्या अनेक भागांतून आल्या.

राष्ट्रीय पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) कडून यासंदर्भात अधिकृत माहिती देण्यात आली. त्यांनी सांगितले की, “यूपीआय प्रणालीमध्ये काही काळासाठी तांत्रिक अडचणी होत्या, ज्यामुळे काही (upi payments) व्यवहार अयशस्वी झाले. मात्र, संध्याकाळपर्यंत सेवा पूर्ववत करण्यात आल्या असून आम्ही परिस्थितीवर लक्ष ठेवून आहोत.”

देशव्यापी परिणाम, upi payments अनेकांची अडचण

शनिवारी सकाळी साडे अकराच्या सुमारास या upi payments अडचणी सुरू झाल्या. त्यानंतर काही वेळातच डाऊनडिटेक्टर सारख्या सेवा नोंदवणाऱ्या वेबसाइट्सवर हजारो नागरिकांनी अडचणी नोंदवल्या. सुमारे 2,400 पेक्षा अधिक तक्रारी नोंदवण्यात आल्या. दिल्लीत एका खासगी रुग्णालयात रुग्ण आणि नातेवाईकांना बिल भरण्यासाठी लांबच लांब रांगा लागल्या. लखनऊमधील ‘रेड ड्रॅगन’ नावाच्या एका लोकप्रिय रेस्टॉरंटच्या मालकाने सांगितले की, “सुमारे ५० ग्राहकांचे पैसे अडकले होते. आम्हाला त्यांचे मोबाईल नंबर नोंदवून ठेवावे लागले आणि नंतर पेमेंट पूर्ण झाले.”

गुजरातमधील एका पेट्रोलपंप मालकाने नाव न सांगण्याच्या अटीवर सांगितले की, “आम्ही पेट्रोल भरण्याआधीच पेमेंट घेण्याची खबरदारी घेतली. अनेक ग्राहकांना दुसरे पर्याय वापरण्यास सांगितले.”

हे पण वाचा ..iQOO Z10 आणि iqoo z10x भारतात लॉन्च; 7300mAh बॅटरीसह जबरदस्त फीचर्स आणि दमदार परफॉर्मन्स

UPI वापर थांबला, upi payments करताना नागरिकांची गैरसोय

उत्तर प्रदेश, दिल्ली, पश्चिम बंगाल, महाराष्ट्र, गुजरात, आसाम, उत्तराखंडसह दक्षिण भारतातही या अडचणींचा मोठा फटका बसला. गूगल पे, फोनपे, पेटीएम यांसारख्या मोठ्या थर्ड पार्टी अ‍ॅप्सही काही वेळासाठी निष्क्रिय झाली होती. सकाळी १० वाजण्याच्या आधीपासून व्यवहार अयशस्वी होण्याचे प्रमाण वाढू लागले. अकरा वाजून २० मिनिटांपासून ११:४५ पर्यंत या अ‍ॅप्स पूर्णपणे निष्क्रिय असल्याच्या तक्रारी आल्या.

नागरिकांनी यासंदर्भात सोशल मीडियावर तीव्र प्रतिक्रिया दिल्या. अनेकांनी रोख रक्कम न बाळगल्यामुळे अडचणीचा सामना केल्याचे सांगितले. सध्या नागरिक रोजच्या लहान-मोठ्या व्यवहारासाठी upi payments वरच अवलंबून असल्याने ही समस्या गंभीर ठरली.

upi payments तांत्रिक अडचणीचं कारण अस्पष्ट

NPCI कडून अद्याप या अडचणींचं नेमकं कारण स्पष्ट करण्यात आलेलं नाही. त्यांनी केवळ “इंटरमिटंट टेक्निकल इश्यू” असल्याचं नमूद केलं आहे. मात्र, काही सूत्रांनी सांगितले की, ही समस्या क्षमतेच्या अभावामुळे नाही, कारण NPCI पूर्वीही यापेक्षा जास्त व्यवहार हाताळत आला आहे.

मार्च महिन्याच्या अखेरीसही अशा स्वरूपाच्या समस्या दोन वेळा आल्या होत्या – २६ मार्च, ३१ मार्च आणि २ एप्रिल रोजी. त्यावेळी काही बँकांमध्ये वाढलेली ट्रॅफिक आणि आर्थिक वर्षाच्या अखेरीस झालेल्या तांत्रिक बदलांना जबाबदार धरलं गेलं होतं.

विश्वसनीय upi payments चा डगमगलेला आधार

२०१६ मध्ये सुरू झालेल्या यूपीआयने भारतात डिजिटल व्यवहाराच्या क्षेत्रात मोठी क्रांती घडवली आहे. आज रस्त्यावरील फेरीवाल्यांपासून ते मोठ्या खरेदीपर्यंत बहुतेक व्यवहार यूपीआयद्वारे केले जातात. परंतु गेल्या काही दिवसांतील वारंवार अडथळ्यांमुळे नागरिकांचा या प्रणालीवरील विश्वास डगमगू लागला आहे.

एका तांत्रिक विश्लेषकाने सांगितले की, “यूपीआयचा यशाचा पाया म्हणजे त्याची तत्काळ सेवा. पण या व्यवहारामागे अनेक डिजिटल टप्पे असतात – अ‍ॅप्स, बँका, ग्राहक, प्राप्तकर्ता, आणि त्यांचे सर्व्हर. यापैकी कोणतीही कडी तुटली, तर संपूर्ण व्यवहार फसतो.”

upi payments उपाययोजना आणि भविष्यातील धोरण

२०२० मध्ये ‘फोनपे’ आणि ‘गूगल पे’वर आधारित सेवांना जबर फटका बसला होता, जेव्हा येस बँकेला आरबीआयकडून मर्यादा घालण्यात आली होती. त्यानंतर NPCI ने एका बँकेवर अवलंबून राहण्याऐवजी वेगवेगळ्या सेवा पुरवठादारांवर व्यवहार विभागण्याचं धोरण तयार केलं होतं.

तरीही आजही ‘PhonePe’ आणि ‘Google Pay’ या दोन अ‍ॅप्समार्फत सर्वाधिक upi payments केले जातात, त्यामुळे त्यांच्यावरचा ताण अधिक असतो. NPCI सध्या मूळ कारणाचा शोध घेत असून भविष्यात अशा अडचणी टाळण्यासाठी उपाययोजना आखणार असल्याचं संकेत दिले आहेत.

हे पण वाचा..Pixel 9a बाजारात दाखल; आर्टिफिशियल इंटेलिजन्ससह दमदार फीचर्स आणि अप्रतिम किंमतीत उपलब्ध