SAATHI scheme : भारत सरकारने लघु व मध्यम उद्योगांच्या सक्षमीकरणासाठी आणखी एक महत्त्वाचा टप्पा गाठला आहे. ऊर्जा मंत्रालय आणि वस्त्रोद्योग मंत्रालयाच्या संयुक्त विद्यमाने सुरू करण्यात आलेला “साथी उपक्रम” (साथी योजना) SAATHI scheme हा वस्त्रोद्योगातील पावरलूम क्षेत्रासाठी मोठा दिलासा ठरणार आहे. या योजनेचा उद्देश पारंपरिक पावरलूम युनिट्सना आधुनिक उपकरणे आणि ऊर्जा बचतीच्या उपाययोजना उपलब्ध करून देणे हा आहे.
या उपक्रमांतर्गत, वीज मंत्रालयाच्या अधिपत्याखालील एनर्जी एफिशिएंसी सर्व्हिसेस लिमिटेड (EESL) ही संस्था कोणत्याही अनामत रक्कमेची मागणी न करता लघु व मध्यम उद्योगांना विजेवर चालणारी आधुनिक उपकरणे जसे की हातमाग, मोटर आणि रेपियर किट उपलब्ध करून देणार आहे. यामुळे उद्योगधारकांना प्रारंभी भांडवल खर्चाचा भार न पडता अत्याधुनिक उपकरणांचा लाभ घेता येईल.
ईईएसएल ही संस्था पूर्वी एलईडी बल्ब, स्मार्ट मीटर आणि ई-वाहनांसाठी यशस्वी आर्थिक मॉडेल लागू करून ओळखली जाते. त्याच धर्तीवर या उपक्रमातही उद्योगधारक उपकरणांचा वापर करून ४ ते ५ वर्षांच्या कालावधीत सुलभ हफ्त्यांद्वारे त्यांची परतफेड करू शकतात. विशेष म्हणजे, या परतफेडीवर कोणताही अतिरिक्त व्याजदर आकारला जात नाही. परतफेड ही विजेवरील बचतीतूनच केली जाणार आहे, त्यामुळे उद्योगधारकांच्या खर्चात लक्षणीय घट होईल.
‘साथी’ उपक्रमाची अंमलबजावणी देशभरात ईईएसएल आणि वस्त्रोद्योग आयुक्त कार्यालय यांच्या माध्यमातून केली जात आहे. महाराष्ट्रातील इचलकरंजी, गुजरातमधील सूरत, तसेच तामिळनाडूमधील इरोड अशा प्रमुख वस्त्रोद्योग शहरांत योजनेबाबत जागरूकता मोहीम आणि कार्यशाळांचे आयोजन करण्यात आले आहे.
भारतातील पावरलूम क्षेत्र हे असंघटित असले तरी देशातील एकूण वस्त्र उत्पादनात जवळपास ५७ टक्के योगदान देते. सध्या देशात सुमारे २४.८६ लाख पावरलूम युनिट्स कार्यरत आहेत. ‘साथी योजना‘ (SAATHI scheme) लागू झाल्यानंतर या पारंपरिक यंत्रणांना नवतंत्रज्ञानाची जोड मिळेल आणि उत्पादनक्षमता तसेच वस्त्रगुणवत्ता दोन्हींत वाढ होईल. आतापर्यंत या क्षेत्रातील १.७० लाख युनिट्सना आधुनिक स्वरूप देण्यात आले असून, केंद्र सरकारकडून तब्बल १८६ कोटी रुपयांची अनुदाने वितरित करण्यात आली आहेत.
याशिवाय, MSME Sathi मोबाइल अॅप देखील या योजनेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योगांना त्यांच्या तक्रारी, माहिती किंवा विनंत्या नोंदवण्यासाठी हे अॅप उपयुक्त ठरत आहे. हे अॅप गुगल प्ले स्टोअरवर Sathi MSME Samadhan Platform नावाने मोफत उपलब्ध आहे.
एकूणच, ऊर्जा मंत्रालयाचा “साथी” उपक्रम हा लघु व मध्यम वस्त्रोद्योगांना स्वावलंबन, आधुनिकता आणि ऊर्जा कार्यक्षमतेच्या दिशेने नेणारा क्रांतिकारी पाऊल ठरत आहे. या योजनेमुळे पावरलूम उद्योग नव्या युगात प्रवेश करत असून, त्यातून ग्रामीण आणि शहरी वस्त्रोद्योगांना नवा वेग मिळणार आहे.
