parivahan sewa : भारताच्या डिजिटल वाहतूक क्रांतीची नवी ओळख

डिजिटल इंडिया मोहिमेतील ‘parivahan sewa’ने भारतातील वाहतूक सेवा क्षेत्रात क्रांती घडवली आहे. नागरिकांना घरबसल्या वाहन नोंदणी, लायसन्स, चालान व इतर सेवा सहज उपलब्ध होत असून, ही एक मोठी डिजिटल झेप ठरली आहे.

वाहतुकीशी संबंधित सरकारी सेवा घेण्यासाठी आरटीओ कार्यालयांचे चकरा मारणं हा भारतात अनेक वर्षांपासून चालत आलेला अनुभव आहे. पण आता हे चित्र झपाट्याने बदलत आहे. केंद्र सरकारच्या परिवहन सेवा (parivahan sewa) या डिजिटल उपक्रमामुळे नागरिकांना वाहन व परवाना संबंधित सर्व सेवा एकाच ठिकाणी, घरबसल्या मिळू लागल्या आहेत. ही सेवा भारत सरकारच्या रस्ते वाहतूक व महामार्ग मंत्रालयाने (MoRTH) सुरू केली असून, डिजिटल इंडियाच्या व्यापक उद्दिष्टांचा एक भाग आहे.

या पोर्टलच्या माध्यमातून वाहन नोंदणीपासून ते ड्रायव्हिंग लायसन्स, चालान भरणे, कर भरणा, परमिट मिळवणे अशा सर्व सेवा आता ऑनलाइन मिळू लागल्या आहेत. परिवहन सेवा ही केवळ सुविधा नसून, ती भारतात वाहतूक व्यवस्थेच्या डिजिटल परिवर्तनाचं प्रतीक ठरली आहे.

parivahan sewa कशी काम करते?

परिवहन सेवा पोर्टल (parivahan.gov.in) व मोबाईलसाठी उपलब्ध mParivahan अ‍ॅप यांच्या माध्यमातून नागरिक विविध सेवा घेऊ शकतात. आधार, डिजीलॉकर आणि डिजिटल पेमेंट यंत्रणा यांच्याशी एकत्रितपणे जोडलेले हे व्यासपीठ वापरणं सोपं आणि सुरक्षित आहे. यामध्ये दोन मुख्य विभाग आहेत – ‘सारथी परिवहन’, जे ड्रायव्हिंग लायसन्सशी संबंधित सेवा देतो आणि ‘वाहन परिवहन’, जो वाहन नोंदणी, कर भरणा, व इतर व्यवहारांसाठी वापरला जातो.

ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी अर्ज करणे, नूतनीकरण, ऑनलाइन चाचण्या, अर्जाचा स्टेटस पाहणे अशा सर्व सुविधा या पोर्टलवर सहज उपलब्ध आहेत. वाहन नोंदणी, मालकी हक्क हस्तांतर, फॅन्सी नंबर बुकिंग, फिटनेस सर्टिफिकेट, पीयूसी वैधता तपासणी यांसारख्या सेवा देखील यामध्ये समाविष्ट आहेत.

वाहतूक नियमभंगासाठी ई-चालान प्रणाली

वाहनचालकांकडून होणाऱ्या नियमभंगावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी parivahan sewa च्या माध्यमातून ई-चालान प्रणाली उपलब्ध करण्यात आली आहे. या प्रणालीद्वारे वाहन क्रमांक किंवा चालान क्रमांक वापरून थेट ऑनलाइन दंड भरता येतो. वाहतूक पोलिसांच्या डेटाबेसशी जोडलेली ही सेवा नियमांचे पालन करण्यास लोकांना प्रोत्साहन देते.

हे पण वाचा..royal enfield hunter 350 new model 2025: आकर्षक फीचर्स आणि नव्या रंगसंगतीसह किंमत 1.50 लाखांपासून सुरू

परवाने, कर व प्रमाणपत्रे आता ऑनलाइन

व्यावसायिक वाहनचालकांसाठी राष्ट्रीय आणि राज्यस्तरीय परवाने मिळवणे, रोड टॅक्स भरणे, आणि वाहनाच्या फिटनेससाठी आवश्यक असलेली प्रमाणपत्रे मिळवणे हे सर्व आता डिजिटल पद्धतीने शक्य झाले आहे. ही प्रक्रिया केवळ वेळ वाचवणारी नाही, तर भ्रष्टाचाराला आळा घालणारी ठरली आहे.

mParivahan अ‍ॅपची सहजता

मोबाईल वापरणाऱ्या नागरिकांसाठी mParivahan अ‍ॅप खूप उपयुक्त आहे. याद्वारे नागरिकांना त्यांच्या ड्रायव्हिंग लायसन्स, वाहन नोंदणीची डिजिटल प्रती, विमा, पीयूसी प्रमाणपत्र, ई-चालान तपशील यांचा अ‍ॅक्सेस मिळतो. अ‍ॅपमध्ये क्यूआर कोड स्कॅनरद्वारे दस्तऐवजांची खात्री केली जाऊ शकते.

परिवहन सेवेमुळे झालेले बदल

या योजनेमुळे आरटीओ कार्यालयांवरील ताण कमी झाला आहे. ६० कोटींपेक्षा अधिक व्यवहार ऑनलाइन प्रक्रियेतून पार पडले असून, नागरिकांना रांगा, दलाल आणि अनावश्यक खर्च टाळण्यास मदत झाली आहे. parivahan sewa केवळ शहरी नव्हे तर ग्रामीण भागातही लोकांपर्यंत पोहोचू लागली आहे, जेथे आरटीओ कार्यालयापर्यंत पोहोचणं खूप कठीण असतं.

या सेवेमुळे वाहतुकीतील नियमांचे पालन वाढले आहे, कारण चालान भरणे किंवा लायसन्स नूतनीकरण करणे खूपच सोपे झाले आहे. यामुळे प्रशासनाचा कारभारही अधिक पारदर्शक व उत्तरदायी झाला आहे.

आव्हाने आणि सुधारण्याची गरज

या योजनेला यशस्वी करत असतानाही काही समस्या कायम आहेत. अनेक ग्रामीण व वयोवृद्ध नागरिकांना डिजिटल साक्षरतेचा अभाव आहे. काही भागांमध्ये इंटरनेटची कमतरता आहे. पोर्टलवर तांत्रिक अडचणी किंवा राज्यनिहाय प्रक्रियेत फरक यामुळे नागरिकांचा गोंधळ होतो. तसेच, अजूनही बरेच लोक या सेवेबद्दल अनभिज्ञ आहेत.

यावर मात करण्यासाठी सरकारने जनजागृती मोहिमा, ऑफलाइन सहाय्य केंद्रे, तसेच पोर्टलची कार्यक्षमता सुधारण्याची आवश्यकता आहे.

पुढील दिशेकडे वाटचाल

परिवहन सेवेत भविष्यात कृत्रिम बुद्धिमत्ता वापरून चॅटबॉट्सद्वारे सहाय्य, ब्लॉकचेनद्वारे दस्तऐवजांची सुरक्षितता, वाहन विमा नूतनीकरणाची सेवा आणि दुर्गम भागात मोबाईल आरटीओ युनिट्स सुरू करण्याची शक्यता आहे.

parivahan sewa ही भारताच्या ई-गव्हर्नन्समधील एक मोठी झेप आहे. नागरिकांना घरबसल्या सोयीच्या, पारदर्शक व जलद सेवा देणाऱ्या या प्रणालीमुळे भारताच्या वाहतूक व्यवस्थेचा चेहरामोहरा बदलत आहे. ही सेवा फक्त तांत्रिक सुधारणाच नाही, तर नागरिकांना सशक्त करणारा एक डिजिटल क्रांतीचा भाग आहे.

parivahan sewa म्हणजे डिजिटल भारताचा खरा चेहरा – सोपा, विश्वासार्ह आणि सामान्य नागरिकासाठी उपयुक्त.

हे पण वाचा.. mahindra thar xuv700 facelift 2026 मध्ये होणार लॉन्च!<br>