Revenue Department आता फक्त उत्पन्नावरच नव्हे, तर खर्चावरही बारीक नजर ठेवणार आहे. आयकराच्या नव्या फॉर्ममध्ये ‘लॅविश’ म्हणजेच महागड्या सुट्ट्यांची माहिती मागवली जाणार आहे.

नवी दिल्ली : देशात उत्पन्नाचे अचूक अहवाल सादर होण्यासाठी महसूल विभाग मोठे पावले उचलत आहे. केंद्र सरकारच्या महसूल विभागाअंतर्गत काम करणाऱ्या केंद्रीय थेट कर मंडळाने (CBDT) नवीन आर्थिक वर्षात (2025-26) आयकर विवरणपत्राच्या (ITR) फॉर्ममध्ये मोठे बदल करण्याचा निर्णय घेतला आहे. यामध्ये उत्पन्न आणि खर्च यामधील विसंगती शोधण्यावर भर दिला जाणार असून, विशेषतः उंचावलेल्या जीवनशैलीमुळे वाढलेल्या खर्चावर विभागाची नजर असेल.

आयकर विवरणपत्राच्या नवीन फॉर्ममध्ये नागरिकांकडून मिळकत वगळण्यास पात्र बाबींसह त्यांच्या खर्चाचीही सविस्तर माहिती मागवली जाणार आहे. यामध्ये खास करून महागड्या परदेशी सहली, लक्झरी हॉटेल्समधील वास्तव, मोठ्या प्रमाणातील खरेदी किंवा फॅन्सी गाड्यांचे वापर यांसारख्या बाबींचा समावेश होईल. महसूल विभागाच्या मते, यामुळे अशी मंडळी ओळखता येतील जी वास्तवात मिळकत कमी दाखवतात, पण खर्च मोठा करतात.

ITR फाईलिंगसाठी नवे बदल

2025 साली करदात्यांना आर्थिक वर्ष 2024-25 साठी आयकर विवरणपत्र दाखल करता येणार आहे. Revenue Department चे संकेतस्थळ लवकरच ITR फॉर्मसाठी खुले होणार असून, यंदाही 31 जुलै ही शेवटची मुदत राहण्याची शक्यता आहे. मागील वर्षाच्या नमुन्यानुसार, उशिराने फॉर्म भरणाऱ्यांसाठी डिसेंबर 31 पर्यंतची मुदत राहील. मात्र उशिरा भरल्यास दंड आकारला जाईल.

करदात्यांना त्यांच्या बँक खात्यात रिफंड जलद मिळावा यासाठी ITR फाईल करतानाच त्याचे व्हेरिफिकेशन करणे अनिवार्य असणार आहे. आधार OTP, नेट बँकिंग किंवा डिजिटल सिग्नेचरद्वारे हे व्हेरिफिकेशन करता येईल. तसेच, बँक खाती PAN कार्डशी लिंक व प्री-व्हॅलिडेटेड असणे आवश्यक आहे.

महसूल विभागाने गेल्या काही वर्षांत परतावा प्रक्रियेमध्ये मोठ्या प्रमाणावर सुधारणा केली आहे. आता बहुतांश करदात्यांना ७ ते २० दिवसांत परतावा मिळतो, जर माहिती अचूक असेल तर. यासाठी आधीच सर्व आवश्यक कागदपत्रे गोळा करून ठेवण्याचा सल्ला तज्ज्ञ देतात.

हे पण वाचा ..mazagon dock share price मध्ये झपाट्याने वाढ; संरक्षण क्षेत्रातील उसळ गुंतवणूकदारांचे लक्ष वेधते

Form 16 मध्ये मोठे अपडेट्स

सालाअखेरीस कंपनीतून पगार घेणाऱ्या नोकरदार वर्गासाठी Form 16 महत्त्वाचा दस्तऐवज असतो. हाच फॉर्म आता नव्या स्वरूपात मिळणार आहे. महसूल विभागाने यामध्ये महत्त्वाचे बदल सुचवले असून, कर वगळण्यायोग्य भत्ते, सवलती आणि एकूण करपात्र वेतन यांचे वर्गीकरण अधिक स्पष्ट करण्यात आले आहे.

Form 16 च्या Part A मध्ये दर तिमाहीच्या कर कपात व भरणा यांची माहिती असते तर Part B मध्ये पगाराचे विविध घटक, कलम 10 अंतर्गत सूट, तसेच 80C व 80D यासारख्या कलमांतील सवलतीचा तपशील दिला जातो. यामुळे करदात्यांना आपल्या उत्पन्न रचनेची स्पष्टता मिळणार असून, विवरणपत्र भरताना चूक होण्याची शक्यता कमी होईल.

नोकरी बदलल्यास काय करावे?

जर एखाद्या कर्मचाऱ्याने वर्षभरात दोन किंवा अधिक नोकऱ्या केल्या असतील, तर त्याला सर्वच नियोक्त्यांकडून Form 16 घ्यावा लागेल. त्याशिवाय संपूर्ण उत्पन्नाचे रिपोर्टिंग होणार नाही आणि चुकीचा विवरण फाईल केल्यास दंड होऊ शकतो.

Form 16 केवळ विवरणपत्रासाठीच नव्हे, तर गृहकर्ज, वैयक्तिक कर्ज किंवा इतर आर्थिक व्यवहारांसाठी ‘इन्कम प्रूफ’ म्हणूनही वापरला जातो. त्यामुळे हा दस्तऐवज व्यवस्थित आणि अद्ययावत असणे अत्यंत आवश्यक आहे.

Revenue Department ची दिशा ठाम

या सर्व उपाययोजना महसूल विभागाच्या व्यापक धोरणाचा भाग आहेत. विभाग सातत्याने डिजिटल ट्रेसिंग, डेटा अॅनालिटिक्स आणि कडेवर लक्ष ठेवणाऱ्या प्रणालींचा वापर करत आहे. या पार्श्वभूमीवर नवीन ITR फॉर्म हे उत्पन्न आणि खर्च यामधील विसंगती उघड करण्यासाठी मोठे पाऊल मानले जात आहे.

करदात्यांनी आता केवळ उत्पन्नच नव्हे, तर आपल्या मोठ्या खर्चाची माहितीही नीट नोंदवावी लागेल. हे सर्व बदल महसूल विभागाच्या डिजिटल यंत्रणांच्या पल्लेत येतील आणि करचुकवेगिरी टाळण्यासाठी उपयुक्त ठरतील

जसजसे आयटीआर फॉर्म अधिक तपशीलवार होत आहेत, तसतसे करदात्यांच्या जबाबदाऱ्या वाढत आहेत. महसूल विभाग (Revenue Department) केवळ उत्पन्न नाही तर खर्चाच्या पातळीवरही लक्ष केंद्रित करत आहे. त्यामुळे आता लॅविश लाइफस्टाईल असलेल्या व्यक्तींसाठी अधिक पारदर्शकता राखणे गरजेचे झाले आहे. करदात्यांनी महसूल विभागाच्या (Revenue Department) नव्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार सर्व आवश्यक कागदपत्रांची तयारी ठेवावी. कारण महसूल विभाग (Revenue Department) यंदा कोणत्याही विसंगतीला क्षमा करणार नाही, आणि ही नवीन प्रक्रिया महसूल विभागाच्या (Revenue Department) दूरगामी दृष्टीकोनाचाच एक भाग आहे.

हे पण वाचा..niti aayog च्या माजी अधिकाऱ्याच्या तक्रारीनंतर एअर इंडियाच्या बिझनेस क्लासमधील मोडकी सीट चर्चेत